Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει με ευαίσθητο και ταυτόχρονα αιχμηρό τρόπο σχέδια σε χαρτί με έγχρωμα μολύβια, κατασκευές από ξύλο, ύφασμα, ρητίνη παντρεύοντας ανομοιογενή υλικά. Σταυροί που κρέμονται από το ταβάνι, βιτρό με revolvers, Θεότητες και Σημαίες, φωνάζουν τη λύση… Δήλωση Ανεξαρτησίας· Από Θεσμούς και Πρότυπα Εξουσίας, από φοβίες και ανασφάλειες. Ο ίδιος σχολιάζει: «Το βλέπω καθαρά, βρήκα την έξοδο, σηκώνω τη σημαία μου, Λευκή, όχι ανακωχής, όχι συμβιβασμού, λευκή όπως όταν ήρθα στην ζωή, καν’ το και εσύ, δεν φαντάζεσαι την ανακούφιση, κοίταξε με… αναπνέω».

Ο Αλέξανδρος Τσαμούρης γεννήθηκε το 1982 στην Θεσσαλονίκη. Τελείωσε με άριστα  την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δάσκαλο τον Τρ. Πατρασκίδη και προτάθηκε για υποτροφία σε όλα τα έτη σπουδών. Από το 2003 ως το 2004 φοίτησε στην Academia de Bellas Arts της Λισαβόνας, ενώ πραγματοποιεί μεταπτυχιακές σπουδές στο τμήμα Γραφικών Τεχνών του ανοιχτού πανεπιστημίου. Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις στην Ελλάδα, στο Βελιγράδι και στη Σεβίλλη και τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στην 4η Μπιενάλε νέων δημιουργών Ελλάδος.

I celebrate myself, and sing myself,
And what I assume you shall assume,
For every atom belonging to me as good belongs to you. 

Walt Whitman

«Γιορτάζω και τραγουδώ εμένα»

 Ένας σύγχρονος καλλιτέχνης αποφασίζει να δηλώσει μέσα από την τέχνη του μια ιδιότυπη μορφή ανεξαρτησίας. Με στωικότητα αταίριαστη στο νεαρό της ηλικίας του αποζητά να αποτινάξει τα δεσμά του τρίπτυχου των αξιών με το οποίο γαλουχήθηκαν γενεές επί γενεών: πατρίς, θρησκεία, οικογένεια.

Πώς θα μπορέσει όμως ο καλλιτέχνης, μέσα από τη ρήξη του με το τρίπτυχο αυτό, να εξεικονίσει τις θέσεις του και εν τέλει να επικοινωνήσει, σαν αργόσυρτη, ολονύκτια προσευχή, τα ιδιοσυγκρασιακά πιστεύω του στην αρένα του συλλογικού;

Στη χώρα του μεταμοντέρνου θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει πως όλα επιτρέπονται. Όμως ο Αλέξανδρος Τσαμούρης ακριβώς τον ισχυρισμό αυτό προσπαθεί να ανασκευάσει:  όλα επιτρέπονται μόνο εάν και εφόσον μπορούν να τεκμηριώσουν την αρχική προέλευση και την τελική πρόθεσή τους, πάντα βέβαια με την αρωγή των πλαστικών μέσων που έχει στη διάθεσή του ο καλλιτέχνης, είτε πρόκειται για σχέδια καρφιτσωμένα στον τοίχο είτε για τρισδιάστατα αντικείμενα που κρέμονται από το ταβάνι.

Πότε με το μολύβι, πότε με το πενάκι στο χέρι, ο Αλέξανδρος Τσαμούρης σχεδιάζει τις καθημερινές του σκέψεις σε λευκά ή κίτρινα χαρτιά του στρατού. Στις ημερολογιακού χαρακτήρα πλαστικές σημειώσεις που ο καλλιτέχνης εφευρίσκει κατά τη διάρκεια της θητείας του στον ελληνικό στρατό με αφορμή τις βιωμένες καταστάσεις, παρατηρούμε το περίγραμμα ενός φαντάρου σε στάση προσοχής να μεταμορφώνεται σταδιακά στο περίγραμμα ενός ψαριού. Σε άλλο σχέδιο διακρίνουμε σφαίρες να ξεπροβάλουν μέσα από άνθη παπαρούνας, μία βρύση να στάζει ασταμάτητα πάνω στην επιφάνεια ενός τραπεζιού, καφές να χύνεται από μία αναποδογυρισμένη κούπα, η ελληνική σημαία και δύο σταυροί σα κοσμήματα να αιωρούνται στο βάθος και δάκρυα να τρέχουν σα ρυάκι από ένα μάτι σ’ ένα ιδιόμορφο σύμπλεγμα από ιδιωτικά και δημόσια σύμβολα

Η τέχνη του Αλέξανδρου Τσαμούρη βρίθει από νοηματικά σημεία και συμβολικές αναφορές τόσο στο προσωπικό περιβάλλον του όσο και σε σημαίες, λάβαρα, εμβλήματα και άλλα διακριτικά σήματα. Το πρόσωπο της Παναγίας αντικαθίσταται στα σχέδιά του από το αγαπημένο πρόσωπο της μητέρας  του ενώ τα αγγελάκια με τη μορφή εξαπτέρυγων έχουν τα χαρακτηριστικά της μεγαλύτερης αδερφής του καλλιτέχνη.

Πάνω στα γλυπτά με το σχήμα του σταυρού – crux ordinaria, το σύμβολο του χριστιανισμού – που κρέμονται από το ταβάνι της γκαλερί είναι επικολλημένες μικρές φόρμες που παραπέμπουν σε δάκρυα και αντιπροσωπεύουν το γοερό κλάμα του καλλιτέχνη για όσα χρόνια τον καταπίεσαν, την αγανάκτησή του για όλα όσα με τη συμβολική δήλωση ανεξαρτησίας του πασχίζει να εξορκίσει, το ξέσπασμά του ενάντια σε κάθε στερεότυπη μορφή εξουσίας.

Ο Αλέξανδρος Τσαμούρης  αναζητά, μέσα από την τέχνη του, να αντισταθεί στην απροκάλυπτη, βίαιη εισβολή του εξωτερικού κόσμου όπου, με την πρόφαση θεσμών και διαδικασιών, υπονομεύει την ελευθερία, στοχεύοντας στη χειραγώγηση και τον έλεγχο του βαθύτατα προσωπικού, εσωτερικού κόσμου του σύγχρονου υποκειμένου.

Στα σχέδια σε χαρτί με έγχρωμα μολύβια η ξαπλωμένη Αφροδίτη του Τισιανού μεταμορφώνεται σε ολόσωμη γυμνή αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη που με το αριστερό χέρι καλύπτει την περιοχή της ήβης ενώ στο δεξί αντί για λουλούδια κρατά ένα μάτσο χαρτονομίσματα, σατιρίζοντας την εξουσία του χρήματος στις ανεπτυγμένες μεταβιομηχανικές κοινωνίες.

Σε άλλο σχέδιο ο Αλέξανδρος Τσαμούρης επισκέπτεται με ιδιαίτερο χιούμορ τον πασίγνωστο πίνακα του Γιάν Βαν Άυκ «Οι Αρραβώνες των Αρνολφίνι» για να ανατρέψει την καθεστηκυία αντίληψη για την ένωση δύο ανθρώπων. Με τον τρόπο που αντικαθιστά τη γυναικεία φιγούρα του πίνακα με το γυμνό εαυτό του – που αντιπροσωπεύει όπως ο ίδιος ισχυρίζεται το βαθύ και άδολο καλλιτεχνικό του alter ego – και συμβολικά νυμφεύεται τον ίδιο του τον εαυτό με ρούχα – που υποδηλώνουν την κοινωνική καταγωγή και τάξη στην οποία ανήκουμε – μετουσιώνει την έννοια της ιδανικής συνύπαρξης σε εικόνα. Ουσιαστικά προτρέπει το θεατή να εγκαταλείψει τις προκαταλήψεις του και να εξυμνήσει την ιδιάζουσα ένωση της μονάδας με τον ίδιο της τον εαυτό.  

Στους πίνακες του Piero Del Pollaiolo που αναπαριστούν τις έξι αρετές, ο Αλέξανδρος Τσαμούρης αναζητά την αφορμή για να εμπνευστεί τη δική του σειρά από πίνακες που πραγματεύονται τη δύναμη, την πίστη, την ελπίδα, τη γενναιοδωρία, τη σωφροσύνη και την αυτοσυγκράτηση. Με μικτή τεχνική πάνω σε ξύλο, μορφοποιημένα κομμάτια πλαστελίνης σταθεροποιημένα με ειδικές ρητίνες και συνδυασμένα με υφάσματα και σχέδιο, αναπαριστούν μέσα από οικεία στον καλλιτέχνη πρόσωπα τις έξι αρετές.

Στο σύνολό της η δουλειά του καλλιτέχνη αποπνέει όχι τόσο μία πολιτική χροιά όσο μία αίσθηση ακμαίας άρνησης και περισυλλογής. Το έργο του Αλέξανδρου Τσαμούρη, χαρακτηρισμένο από έντονα βιωματικά στοιχεία και εξομολογητική διάθεση, αναδιπλώνεται σαν μακρόσυρτο παράπονο που αναζητά την προσωπική του αναγέννηση πέρα από τα στενά όρια των θεσμών και της οιαδήποτε καταπιεστικής εξουσίας.

Στα πόδια του νεανικού σώματος του καλλιτέχνη, που αναπαριστάται γυρισμένο πλάτη στα μάτια του θεατή, είναι κουλουριασμένη η ελληνική σημαία, το λάβαρο της εθνικής μας υπόστασης. Ο Αλέξανδρος Τσαμούρης, ολόγυμνος σα νεογέννητο, αναγεννιέται ενατενίζοντας το λευκό λάβαρο που κρέμεται μπροστά του, λάβαρο όχι ανακωχής, φόβου ή συμβιβασμού αλλά ανακούφισης και αναγέννησης, ύφασμα εξιλέωσης, σύμβολο λύτρωσης και ανεξαρτησίας.     

Ο καλλιτέχνης στα σύμβολα της οιαδήποτε θεσμικής εξουσίας αντιπροτείνει την απόλυτη πίστη στον εαυτό  μας, την αναζήτηση της προσωπικής ταυτότητας, το Δελφικό απόφθεγμα «γνώθι σαυτόν». Μέσω της τέχνης του ο Αλέξανδρος Τσαμούρης ανακηρύσσει τον θεατή, τον καθένα από εμάς, ανεξάρτητο κράτος, χώρα με τη δική του σημαία, το δικό της έμβλημα. Όλοι είμαστε νησίδες πίστης και ελπίδας, όλοι εκπέμπουμε την παγκόσμια, πανανθρώπινη ανάγκη μας να εναντιωθούμε σε κάθε μορφή εξουσίας, να διαφυλάξουμε το χώρο που δικαιωματικά μας ανήκει, να σηκώσουμε τη δική μας σημαία, το προσωπικό μας λάβαρο και να γιορτάσουμε την πλήρη και αυτοτελή ανεξαρτησία μας.         

Χρήστος Π. Μιχαλόπουλος

Ιστορικός Τέχνης

Hard cover 12 pages full color,

size each sheet 19 x 19 cm. 

Text: Christos Michalopoulos <fizz 2009>